CFSource Logo

Motywacja do inhalacji i fizjoterapii

Jako motywować dziecko do codziennych inhalacji i fizjoterapii?

Życie codzienne

Prowadzone od najmłodszych lat objawowe leczenie mukowiscydozy obejmuje regularne inhalacje i specjalne techniki oddechowe, które pomagają oczyszczać płuca poprzez odkrztuszanie gęstego śluzu. Codzienne, konsekwentne wykonywanie zabiegów terapeutycznych może stanowić spore wyzwanie dla całej rodziny.

Jednak jeśli plan terapii ułożony przez multidyscyplinarny zespół opiekujących się dzieckiem specjalistów jest dostosowany do jego indywidualnej sytuacji i potrzeb, jego przestrzeganie w codziennym życiu staje się znacznie łatwiejsze1. Im skuteczniej uda nam się wkomponować konkretne zabiegi w ustalony porządek dnia, tym łatwiej będzie nam dbać o organizację i motywację.

Zycie codzienne IMAGE

 

W harmonogramie dnia możemy na przykład zaplanować wcześniejszą pobudkę, która pozwoli nam bez pośpiechu przygotować inhalację i przeprowadzić ją razem z dzieckiem przed wyjściem do szkoły, co ma istotne znaczenie dla prawidłowej techniki inhalacji.

Ważne jest również wkomponowanie w porządek dnia fizjoterapii oddechowej, którą można zaplanować w formie zabawy po powrocie z przedszkola lub szkoły. Aby wypracować codzienną rutynę, warto wspólnie z dzieckiem stworzyć rytuały, angażując je w ten sposób w organizację dnia. Uzgadniając z rodzicami plan dnia, dziecko zyskuje poczucie sprawczości, a mając (do pewnego stopnia) wpływ na wspólnie ustanowioną rutynę może być bardziej zmotywowane do jej utrzymania2.

Cele terapii inhalacyjnej

Terapia inhalacyjna już od najmłodszych lat stanowi nieodłączny element codziennego życia pacjentów z mukowiscydozą. W połączeniu z regularną fizjoterapią oddechową może ułatwiać odkrztuszanie gęstego śluzu. Codzienne inhalacje stosuje się już w okresie niemowlęcym. Inhalacja powoduje rozrzedzenie gęstego śluzu zalegającego w płucach. Pozwala także na podanie leku i uzyskanie jego wysokiego stężenia w drogach oddechowych, gdzie może szybko zadziałać.

 

Prawidłowa technika inhalacji ma kluczowe znaczenie dla powodzenia terapii, dlatego sami pacjenci i rodzice dzieci chorujących na mukowiscydozę muszą zostać drobiazgowo przeszkoleni, a także regularnie konsultować stosowaną technikę z lekarzem prowadzącym i fizjoterapeutą. Przestrzeganie planu terapii ma ogromny wpływ na zdolność uzyskania optymalnych wyników leczenia. Poziom przestrzegania zaleceń można zwiększyć dostosowując rodzaj sprzętu używanego do inhalacji do sytuacji i trybu życia pacjenta. Dlatego zespół terapeutyczny powinien brać pod uwagę indywidualne potrzeby pacjentów i wspólnie z nimi opracowywać plany terapii uwzględniające realia codziennego życia1.

Cele terapii inhalacyjnej IMAGE.jpg

Cele fizjoterapii

Fizjoterapia oddechowa stanowi ważny element codziennego życia osób chorujących na mukowiscydozę. Regularne wykonywanie różnorodnych, indywidualnie dobranych ćwiczeń oddechowych ma na celu poprawę czynności płuc. Zadaniem fizjoterapii jest usunięcie z dróg oddechowych lepkiego śluzu i znajdujących się w nim bakterii, a tym samym usprawnienie wymiany gazowej w płucach i utrzymywanie w nich możliwie jak najniższej liczby bakterii4.

Metody fizjoterapii oddechowej w mukowiscydozie:

  • Trening oddechowy
  • Techniki drenażowe
  • Mobilizacja klatki piersiowej i trening postawy
  • Terapia relaksacyjna
  • Ćwiczenia fizyczne4

Specjaliści wprowadzają u najmłodszych pacjentów metody fizjoterapii oddechowej dostosowane do ich wieku, potrzeb i aktualnych wyników badań. Można wśród nich wyróżnić metody czynne i bierne4.

Bierne techniki fizjoterapii oddechowej znajdują zastosowanie w szczególności w przypadku małych dzieci. Należy do nich między innymi rytmiczne oklepywanie dłonią. Generowane w ten sposób wibracje przenoszone są na drogi oddechowe, usprawniając proces usuwania wydzieliny4.

Cele fizjoterapii IMAGE

 

Od drugiego roku życia u dzieci chętnych do współpracy można wprowadzać techniki aktywne. Ma to na celu nauczenie ich wykonywania długich wydechów, które są niezbędnym elementem poznawanej w późniejszym wieku techniki mobilizacji wydzieliny. Można tutaj wykorzystać różnego rodzaju zabawy polegające na dmuchaniu. Naukę aktywnego wydechu można połączyć z biernym uciskiem klatki piersiowej. Wśród metod rozrzedzania i mobilizacji wydzieliny u starszych dzieci można też wskazać zajęcia ruchowe, w tym między innymi skakanie na piłce gimnastycznej i trampolinie4. Sporty indywidualne i zespołowe to doskonały sposób na poprawę kondycji i ogólnego stanu zdrowia dzieci z mukowiscydozą, dlatego powinny być stałym elementem ich codziennego życia. W poniższych wskazówkach dotyczących motywacji podajemy konkretne przykłady atrakcyjnych dla dzieci zajęć ruchowych.

Skuteczne sposoby na motywację

Poniżej przedstawiamy sześć łatwych do wprowadzenia w życie wskazówek, które pomogą zmotywować dziecko do codziennej terapii:

1) Zrozumienie konieczności terapii

Spróbuj w prosty, przystępny sposób wyjaśnić dziecku dlaczego musi regularnie i aktywnie wykonywać inhalacje i ćwiczenia oddechowe. Wytłumacz mu, że od terapii zależy jego stan zdrowia i przestrzegając jej zasad może zadbać o własne dobre samopoczucie.

Jeśli dziecko wykonuje inhalację w sposób nieuważny lub niedbały, wyjaśnij, że będzie mu łatwiej oddychać, a lek zostanie dobrze rozprowadzony w oskrzelach tylko wtedy, gdy będzie odpowiednio przykładać się do inhalacji. Z dużym zrozumieniem i delikatnością podchodź do potrzeb dziecka. Bądź dla niego bliską, zaufaną osobą, której może się zwierzyć zarówno w chwilach lepszego, jak i gorszego samopoczucia5.

 

2) Rytuały związane z terapią

Zadbaj o stały rytm dnia. Wypracowanie rodzinnych rytuałów ułatwi wam realizację celów terapeutycznych. W miarę możliwości przestrzegaj ustalonych pór i procedur inhalacji i fizjoterapii oddechowej. Jeśli zaplanujesz sesję terapeutyczną między dwiema konkretnymi, rutynowymi czynnościami (np. rano między ubieraniem się a myciem zębów), inhalacja lub zajęcia ruchowe staną się częścią stałego planu dnia i trudniej będzie o nich zapomnieć.

Pomocne może okazać się ustawienie automatycznego przypomnienia o ustalonej godzinie terapii na smartfonie lub zegarku. Dobrym rozwiązaniem ułatwiającym przestrzeganie planu terapii jest także wspólne opracowywanie i zapisywanie tygodniowych celów terapeutycznych. Po zakończeniu sesji terapeutycznej można zastosować pozytywne wzmocnienie w postaci nagrody.

 

3) Nagrody

 

Poświęć czas na stworzenie razem z dzieckiem atrakcyjnego systemu nagród. Widząc przed sobą konkretny cel, będzie bardziej zmotywowane do sumiennego wykonywania zabiegów. Jednak żeby taki system się sprawdził, trzeba odpowiednio dobrać nagrody. Warto wspólnie z dzieckiem ustalić, jaka nagroda będzie mu przysługiwać za prawidłowe wykonanie ćwiczenia lub inhalacji. W zależności od wieku może to być na przykład naklejka na specjalnej planszy, kolorowanka, określona ilość czasu na granie w gry komputerowe, korzystanie z telefonu komórkowego lub czytanie na głos. Najważniejsze, żeby dziecko czuło się zmotywowane do osiągnięcia celu i zawsze otrzymywało nagrodę, na którą zasłużyło.

Nagrody IMAGE

4) Nauka techniki inhalacji przez zabawę

Dzieci zazwyczaj miewają trudności z opanowaniem i kontrolowaniem oddechu. Dzięki wprowadzeniu do inhalacji elementów zabawy mały pacjent może czerpać z terapii więcej przyjemności i w prosty sposób nauczyć się prawidłowej techniki wdechu i wydechu. Będzie to miało korzystny wpływ na jego zdrowie i może zmniejszyć napięcie towarzyszące uciążliwym sesjom terapeutycznym.

Dobrym przykładem zabawy towarzyszącej terapii inhalacyjnej jest ćwiczenie polegające na graficznym odwzorowywaniu oddechów. Narysuj lub wydrukuj obrazek przedstawiający gąsienicę lub kilka motyli i dorysowuj odnóża gąsienicy lub czułki motyla o długości odpowiadającej długości kolejnych wdechów dziecka. Możecie wspólnie wykazać się kreatywnością i używać wielu różnych motywów, dorysowując do nich elementy zgodnie z opisaną zasadą5.

 

5) Gry i zabawy w trakcie inhalacji

Istnieje wiele metod (i technologii), po które można sięgnąć, żeby sesje terapeutyczne upływały dziecku szybciej i przyjemniej. Inhalację może uatrakcyjnić na przykład oglądanie telewizji, przedstawienie kukiełkowe w wykonaniu rodziców lub czytanie na głos bajki.

Należy jednak zadbać, żeby dziecko nie zapominało o prawidłowej technice wdechu i wydechu. Dlatego nawet jeśli maluch podczas inhalacji ogląda telewizję, warto mu towarzyszyć, żeby nadzorować, czy poprawnie oddycha.

 

6) Gry i zabawy ruchowe

Gry i zabawy ruchowe IMAGE

 

Na potrzeby terapii ruchowej można dziś korzystać z wielu atrakcyjnych technologii. Jest wiele ruchowych gier wideo, które mogą stanowić dla dzieci z mukowiscydozą doskonałą motywację do aktywności fizycznej niezbędnej do wzmocnienia układu sercowo-naczyniowego i mięśni.

Naturalnie program zajęć ruchowych powinien być skoordynowany z planem sesji terapeutycznych dziecka.

Uprawianie sportów indywidualnych i zespołowych, na przykład w klubach sportowych, pozwala dziecku czerpać satysfakcję z ćwiczeń ruchowych i wykształcić pozytywne nastawienie do aktywności fizycznej. Dzięki zyskanej w ten sposób motywacji łatwiej na stałe włączyć ruch i zajęcia sportowe do codziennego życia, co może mieć korzystny wpływ na stan zdrowia dziecka z mukowiscydozą. Warto wspólnie z lekarzami i innymi opiekującymi się dzieckiem specjalistami wybrać takie zajęcia sportowe, które będą dla niego szczególnie odpowiednie i, co najważniejsze, sprawią mu przyjemność.

W ramach wsparcia fizjoterapii ruchowej polecamy darmową aplikację CF Physio, która doskonale sprawdzi się jako mobilny towarzysz treningów w terapii mukowiscydozy. Aplikacja oferuje różnorodne programy treningowe, do których można samodzielnie dodawać własne ćwiczenia7.

PL-20-2400005

04/2024